Om het coronavirus te bestrijden, adviseren gezondheidsfunctionarissen iedereen – zowel geïnfecteerde als gezonde mensen – om hun ‘sociale afstand’ tot andere mensen te vergroten door grote bijeenkomsten te vermijden door thuis te werken. Hoewel de activiteiten op reisplatforms zoals Airbnb door de pandemie is uitgedund, hebben andere platforms het goed gedaan, van sociale media zoals Facebook tot communicatiemiddelen zoals Zoom en Slack. Tenzij de distributiesystemen worden beïnvloed, is het mogelijk dat online winkelen via Amazon en Bol.com ook meer klanten kan opleveren. Social Distance zorgt voor een toename in schermtijd. Dat is natuurlijk niet zo vreemd, maar wat is de definitie van social distance in de psychologie? Ashley Crossman heeft 3 voorbeelden op een rijtje gezet; affectief, normatief en interactief.

Sociale Distance is een vorm van sociale scheiding tussen groepen mensen, veroorzaakt door waargenomen of reële verschillen tussen groepen mensen. Het uit zich in verschillende sociale categorieën; waaronder klasse, ras en etniciteit, cultuur, nationaliteit, religie, geslacht, seksualiteit en leeftijd. Sociologen herkennen drie sleuteltypen van sociale afstand: affectief, normatief en interactief. Ze bestuderen het door middel van een verscheidenheid aan onderzoeksmethoden, waaronder volkenbeschrijving en observatie van deelnemers, enquêtes, interviews, naast andere technieken.

Affectieve sociale afstand

Affectieve sociale afstand is waarschijnlijk het meest bekende type en het is de oorzaak van grote bezorgdheid onder sociologen. Affectieve sociale afstand werd gedefinieerd door Emory Bogardus, die de Bogardus Social Distance Scale creëerde om deze te meten. Affectieve sociale afstand verwijst naar de mate waarin een persoon uit de ene groep (niet grieperig) sympathie of empathie voelt voor personen uit andere groepen (wel grieperig). De door Bogardus gecreëerde meetschaal meet dit door de bereidheid van een persoon vast te stellen om met mensen uit andere groepen om te gaan. Een onwil om naast een gezin van een ander ras te wonen, zou bijvoorbeeld wijzen op een grote mate van sociale afstand. Aan de andere kant zou de bereidheid om met iemand van een ander ras te trouwen duiden op een zeer lage mate van sociale afstand.

Affectieve sociale afstand is een reden tot bezorgdheid bij sociologen omdat bekend is dat het vooroordelen, vooringenomenheid, haat en zelfs geweld bevordert. Affectieve sociale afstand tussen nazi-sympathisanten en Europese joden was een belangrijk onderdeel van de ideologie die de holocaust ondersteunde. Tegenwoordig voedt affectieve sociale afstand ‘politiek gemotiveerde haatmisdrijven’ en ‘pesten op school’ bij sommige aanhangers van president Donald Trump en lijkt het de voorwaarden te hebben geschapen voor zijn verkiezing tot president, aangezien de steun voor Trump geconcentreerd was onder blanken.

Normatieve sociale afstand

Normatieve sociale afstand is het soort verschil dat we waarnemen tussen onszelf als leden van groepen en anderen die geen lid zijn van dezelfde groepen (wel besmet met het coronavirus of niet besmet). Het is het onderscheid dat we maken tussen ‘ons’ en ‘zij’, of tussen ‘insider’ en ‘outsider’. Normatieve sociale afstand is niet noodzakelijk oordelend van aard. Het kan eerder eenvoudig aangeven dat een persoon verschillen tussen zichzelf en anderen herkent wiens ras, klasse, geslacht, seksualiteit of nationaliteit kan verschillen met die van haar.

Sociologen vinden deze vorm van social distance belangrijk omdat het noodzakelijk is om eerst een verschil te herkennen om vervolgens te zien en te begrijpen hoe verschillend de ervaringen en levensroutes kunnen zijn. Sociologen zijn van mening dat de erkenning van verschillen op deze manier het sociaal beleid zou moeten informeren, zodat het alle burgers kan dienen en niet alleen degenen die in de meerderheid zijn.

Interactieve sociale afstand

Interactieve sociale afstand is een manier om de mate waarin verschillende groepen mensen met elkaar omgaan te beschrijven, zowel in frequentie als in intensiteit. Door deze maatstaf, hoe meer verschillende groepen op elkaar inwerken, hoe meer ze sociaal zijn. Hoe minder ze met elkaar omgaan, hoe groter de interactieve sociale afstand tussen hen is. Sociologen die werken aan de hand van sociale netwerktheorieën besteden aandacht aan interactieve sociale afstand en meten deze als de kracht van sociale banden.

Sociologen erkennen dat deze drie soorten sociale afstand elkaar niet uitsluiten en elkaar niet noodzakelijkerwijs overlappen. Groepen mensen kunnen in zekere zin dichtbij zijn, bijvoorbeeld in termen van interactieve sociale afstand, maar ver van een andere, zoals in affectieve sociale afstand.

Social Distance versterkt tegenstrijdigheden bij social media en webwinkels

In tegenstelling tot Airbnb, waar het momenteel een stuk rustiger is, hebben andere platforms het een stuk drukker gekregen sinds de uitbraak van het Coronavirus. Sociale media zoals Facebook en TikTok, maar ook communicatiemiddelen zoals Zoom en Slack zien een enorme stijging in dagelijks gebruik. Ook voor webwinkelreuzen zoals Amazon en Bol.com kan deze crisis wel eens zorgen voor meer online kopers.

Dit creëert een tegenstrijdigheid. Enerzijds handelen we meer met elkaar via platforms. Aan de andere kant hebben we steeds minder zinvolle menselijke connecties, wat onze relaties en onze gemeenschappen ondermijnt. Het coronavirus heeft deze reeds bestaande trends versterkt en de tegenstrijdigheden van de platform verergerd.

Laat me beide kanten van deze tegenstrijdigheden afzonderlijk illustreren. Ten eerste verbindingen via platforms:

Het veelzijdige platform is het meest effectieve en efficiënte bedrijfsmodel in de huidige economie. Een platform op een nieuwe markt domineert uiteindelijk zijn niet-platformconcurrenten om een ​​monopolie op marktaandeel te winnen. Vanuit deze machtspositie kan het platform prijzen verhogen om de winstgevendheid te maximaliseren. Zeven van ’s werelds top tien van meest waardevolle bedrijven ter wereld gebruiken dit model: Alibaba, Alphabet (moedermaatschappij van Google), Amazon, Apple, Facebook, Microsoft en Tencent. (Houd er rekening mee dat deze lijst vóór het virus is berekend. Platforms kunnen meer te lijden hebben onder een economische dip dan andere soorten bedrijven.)

Meerzijdige platforms creëren waarde door mensen met elkaar te verbinden. Noch Facebook, noch Google maakt enige content. In plaats daarvan helpen ze mensen met content, mensen te vinden die content zoeken. Deze marktplaatsen groeien exponentieel omdat, naarmate meer mensen op de markt komen, alle andere mensen op de markt profiteren. Dit wordt het netwerkeffect genoemd.

Overweeg Airbnb (vóór de viruscrisis). Het bedrijf bezit, verhuurt of exploiteert geen onroerend goed. De enige functie is om een persoon met een leegstaand appartement te verbinden met een reiziger die op zoek is naar een verblijfplaats. Airbnb kan huiseigenaren overtuigen om hun eigen huis die tijdelijk leeg staat te verhuren aan mensen die tijdelijk op zoek zijn naar een woonruimte. Als gevolg hiervan is de waarde die Airbnb elk van zijn klanten biedt direct gerelateerd aan het aantal leveranciers op zijn platform.

Digital Natives & Platform Natives

Mensen die de afgelopen 20 jaar volwassen zijn geworden in deze ontwikkelde wereld noemen we Digital Natives. Ze weten niet beter dan dat ze op een goedkope manier altijd toegang hebben tot het internet. In ontwikkelingslanden is de opkomst van Digital Natives ook in opkomst. In deze regio’s is het soms zelfs nog goedkoper dan bij hun neven en nichten in ontwikkelde economieën.

We kunnen sinds 5 jaar meerderjarige mensen wereldwijd  bestempelen als Platform Natives. Deze nieuwe generatie zal mogelijk nooit rechtstreeks zaken doen met het bedrijf dat hun goederen of diensten produceert. In plaats daarvan zullen ze de wereld zien via verzamelaars en makelaars, die zelf niets bouwen, maar een marktplaats bieden. Deze Platform Natives zorgen voor reizen, eten, gezondheidszorg, onderwijs, entertainment en zelfs romantiek via platforms.

Sociale verbinding en sociale afstand

Als ondernemer ben ik ervan overtuigd dat veelzijdige platforms net zo wonderbaarlijk zijn als de uitvinding van de oorspronkelijke markt (“agora“) in het oude Athene. En ondanks de moeilijkheden bij het ontwerpen en verfijnen van een nieuw bedrijf dat het bedrijfsmodel van het platform omarmt, focus ik het grootste deel van mijn energie op het onderwijzen en onderzoeken van de drijfveren, nuances en uitdagingen van dit bedrijfsmodel.
Maar de opkomst van platforms heeft een donkere kant. Dit is de andere helft van de tegenstrijdigheden van platforms: sociale verbinding en sociale afstand.
Uit een studie van de Economist en de Kaiser Family Foundation uit 2018 bleek dat de eenzaamheid een ‘epidemisch’ niveau nadert. Deze studie vond enkele verbanden tussen het gebruik van smartphones en eenzaamheid, maar ging niet in op het gedetailleerde gebruik van platforms door de respondenten.

Homo Economicus vs. Homo Sapiens

Laat me je een methode schetsen waarmee platforms eenzaamheid zouden vergroten; Tien jaar geleden hadden mensen met een logeerkamer in hun huis er geen probleem mee om vrienden uit te nodigen om te blijven overnachten. Reizigers met een beperkt budget zouden zelfs vrienden van vrienden om een ​​slaapplaats vragen. Deze verblijven waren meestal inclusief een diner en een bijbehorende socialtalk. Airbnb biedt reizigers nu toegang tot de logeerkamer met een slot dat op afstand bediend kan worden. Logeerkamers kunnen nu met weinig moeite geld opleveren. Er is zelfs geen menselijke interactie vereist.
We zullen minder snel een vriend uitnodigen om in onze logeerkamer te blijven, omdat we gemakkelijk inkomsten kunnen genereren met diezelfde logeerkamer. Het uitnodigen van de (niet-betalende) vriend brengt reële, berekenbare alternatieve kosten van gederfde inkomsten met zich mee. De opkomst van de “deeleconomie” heeft het feitelijk delen van geld tussen vrienden en buren verdrongen. Deze platforms dwingen ons ertoe meer tijd door te brengen als economische agenten in een economie en minder tijd als menselijke leden van een gemeenschap. Het informele sociale contact staat onder druk door de licentieovereenkomst voor eindgebruikers van het platform. Platforms omarmen en belonen Homo Economicus ten koste van Homo Sapiens.
De komst van het coronavirus versterkt beide activiteiten in de Platform Paradox: een toename van deelname aan platforms en een afname van directe sociale interactie.