Manifest van de aandacht

Digitale aandacht in 2025 is zelden onze eigen keuze.
Veni, vidi, vici anno 2025.
Ik scrollde,
ik likete,
ik was online.

Wij leven in een tijd waarin aanwezigheid niets meer zegt over aandacht.
We zijn overal,
maar zelden echt ergens.
Onze duimen bewegen sneller dan onze gedachten.
Onze ogen glijden over schermen vol beelden,
zonder echt te zien.
We swipen,
liken,
reageren.
We zijn actief.
Maar zijn we ook wakker?

Wat we zien,
is niet de wereld:
maar een algoritmische afspiegeling ervan.
Ze zijn een spiegel.
Een filter.
Een mal.
Ze vormen wat we zien.
En meer nog:
wat we voelen,
wat we denken,
wat we geloven.

We leven in een tijd waarin scrollen ons stil maakt.
Niet van rust,
maar van verstrooiing.
Niet van reflectie,
maar van versnippering.

We zijn de generatie die alles ziet.
Maar zelden echt kijkt.

We liken sneller dan we voelen.
We delen sneller dan we denken.
We reageren voordat we begrijpen.

Het tempo van het platform is het tempo van onze reactie geworden.
Sneller is beter.
Emotie is beter.
Polarisatie scoort.
En terwijl we denken dat we onze mening geven,
zijn we vaak vooral het algoritme aan het voeden.

Onze tijdlijn is geen tijdlijn meer.
Het is een strijdveld om onze aandacht.
Iedere swipe.
Iedere story.
Iedere notificatie:
een nieuwe strijdkreet om je aandacht.
Een digitaal schot,
gericht op jouw focus.

Maar… van wie is die aandacht eigenlijk nog?

We denken dat we kiezen wat we zien.
Maar het is het systeem dat kiest.
Niet op basis van waarheidswaarde.
Niet op basis van relevantie.
Maar op basis van klikgedrag.

Wie stuurt wat wij zien?
Wie verdient aan wat wij voelen?
Wie bepaalt wat wij belangrijk vinden?

In deze digitale infrastructuur is niets neutraal.
Alles is geoptimaliseerd voor engagement.
Voor tijd.
Voor data.
Voor gedrag.

En toch blijven we terugkomen.
Niet omdat we dom zijn.
Niet omdat we verslaafd zijn.
Maar omdat deze systemen gebouwd zijn op ons mens-zijn.
Op onze emoties.
Op onze kwetsbaarheid.
Op onze behoefte aan verbinding.

We zijn niet tegen online.
We zijn online.

Maar ergens,
tussen algoritmes en eindeloze feeds,
raakten we iets kwijt:
Richting.
Ritme.
Ruimte.

Ons eigen bewustzijn.
Onze autonomie.
Onze morele reflex.

We scrollen vaker dan we stilstaan.
We zenden vaker dan we luisteren.
We vergeten dat communicatie niet begint bij zenden,
maar bij zien.

Zien wie er kijkt.
Zien wie er zwijgt.
Zien wie er geraakt wordt.
Zien wie er ontbreekt.

Wat geven we aandacht?
Wat verdient onze aandacht?
En wie verdient ons stilzwijgen?

We moeten opnieuw leren kijken.
Leren luisteren.
Leren pauzeren.
Niet omdat traag beter is,
maar omdat traag soms menselijker is.

Want wat gebeurt er met ons mens-zijn,
als algoritmes ons geweten beginnen te sturen?

Wat gebeurt er met empathie,
als emotie gereduceerd wordt tot een emoji?
Wat gebeurt er met nuancering,
als complexiteit geen likes oplevert?

Wat gebeurt er met verantwoordelijkheid,
als niemand nog weet wie het gesprek begon?
Als niemand weet wie de ander is?
Als niemand zich nog herkent in de ander?

Dit is geen pleidooi voor terug naar vroeger.
Geen nostalgie naar een tijd zonder schermen.
Geen oproep tot een offline leven.

Dit is een uitnodiging.
Voor nu.

Een manifest voor wakker online zijn.
Een oproep tot digitale verantwoordelijkheid.
Een herinnering aan wie we zijn.
En wie we zouden kunnen zijn.

We kunnen kiezen.
Kiezen wat we voeden.
Kiezen wat we volgen.
Kiezen hoe we liken.
Kiezen wat we delen.

We kunnen kiezen voor:
» Verdieping boven vluchtigheid.
» Verbinding boven bereik.
» Betekenis boven algoritme.

Digitale aandacht in 2025 betekent ook:
Dat we kunnen kiezen om bewust aanwezig te zijn.
Om aanspreekbaar te blijven.
Om verantwoordelijkheid te nemen,
voor wat we posten,
maar ook voor wat we verspreiden.

Niet minder online.
Maar radicaal menselijk online.

Met aandacht die kiest.
Met scrollen dat soms stopt.
Met verbinding die verder gaat dan pixels.

Met de moed om vragen te stellen:
» Waarom deel ik dit?
» Voor wie is dit bedoeld?
» Wat zegt dit over mij?
» En wat doet dit met een ander?

Digitale volwassenheid begint bij digitale reflectie.

Niet iedereen hoeft het altijd met elkaar eens te zijn.
Maar we kunnen wel samen verantwoordelijk zijn voor de ruimte waarin we spreken.

Een online ruimte waarin:
» Verschil niet meteen vijandschap betekent.
» Onzekerheid niet bestraft wordt met spot.
» Stilte niet gelijk staat aan irrelevantie.
» Vertraging ruimte maakt voor inzicht.

Wij zijn aanwezig.
Bewust.
Aansprakelijk.
Aanspreekbaar.

Want wie doelloos scrolt,
verliest zijn blik op de wereld
en uiteindelijk ook op zichzelf.

En dat verdienen we niet.

Niet als individu.
Niet als samenleving.
Niet als generatie.

We verdienen platforms die gebouwd zijn op publieke waarden:
En dus op échte digitale aandacht in 2025, niet op verslavende feedlogica.
We verdienen dataregie.
Infrastructuurkritiek.
Digitale ethiek.
We verdienen communicatie die verbindt in plaats van verdeelt.

We verdienen technologie die ons dient,
niet die ons stuurt.

Daarom dit manifest.
Niet om te veroordelen.
Maar om te herinneren.
Niet om af te sluiten.
Maar om te openen.

Een begin voor digitale aandacht in 2025

Een richting.
Een anker.

Voor iedereen die online is,
maar ook mens wil blijven.