Wat jij post namens de gemeente, gebruikt Meta voor haar AI

Waarom publieke taal geen trainingsdata mag zijn

Tot het wordt geclaimd door het platform

Vanaf 27 mei 2025 traint Meta — het moederbedrijf van Facebook, Instagram en WhatsApp — zijn generatieve AI op content van onder andere gemeentepagina’s.
Niet omdat we daar als overheid toestemming voor gaven.
Maar omdat Meta zélf vindt dat het mag.
Omdat de infrastructuur van hen is.
En de content, zo redeneren ze, ook.

Wat ze ‘content’ noemen, is in overheidscontext iets anders:
– Reacties van inwoners
– Antwoorden van webcareteams
– Posts van wijkagenten, wethouders, woordvoerders

Voor Meta is dat data.
Voor ons is dat publieke taal.
Taal die uitlegt. Die verbindt. Die vertegenwoordigt.

En dus is wat hier gebeurt
geen technologische update
maar een waardenbreuk.

maar een systemische verschuiving

De overheid stelde recent een overheidsbreed standpunt op over generatieve AI.
In april 2025 werd dit bekrachtigd:
Publieke taal mag niet zonder expliciete toestemming worden ingezet als trainingsdata.
Niet uit principe, maar uit verantwoordelijkheid.

Want context is géén grondstof.
En publieke communicatie is méér dan een dataset.

Toch is dat precies wat Meta nu doet.
En de dreiging is niet toekomstmuziek: ze is al begonnen.
Niet met drones, maar met datasets.
Niet met censuur, maar met contextloos hergebruik.

Wat we meemaken
is een verschuiving van zeggenschap.
Van publiek naar privaat.
Van democratie naar datagedreven extractie.

Het bezwaar dat je kunt indienen als organisatie
is niet alleen een juridische handeling.
Het is een publieke grens.

Een manier om te zeggen:

Onze taal is niet bedoeld voor jouw model.
Onze communicatie is niet jouw grondstof.
Onze gesprekken zijn niet van jou.

Want ja, dit raakt privacy.
Maar het raakt ook legitimiteit.
Het raakt vertrouwen.
Het raakt de bedoeling waarmee we spreken.

Wanneer publieke taal — bedoeld om nabij te zijn — zonder onze toestemming wordt opgenomen in systemen die elders beslissingen beïnvloeden
dan verliest taal haar publieke karakter.

Dan wordt spreken
een risico
voor wie spreekt.

En waarom je die niet mag herleiden tot content

Het ís de boodschap

Als een inwoner reageert op een gemeentepost
dan doet hij dat niet in het luchtledige.
Hij spreekt tegen de overheid.
In de publieke ruimte.
Binnen een maatschappelijke context.

Dat maakt de boodschap méér dan de woorden.
Het maakt hem relationeel.
Doelgericht.
Verantwoord.

Maar als diezelfde reactie wordt uitgelicht uit die context
wordt hergebruikt als trainingsinput
wordt vermalen tot patroon in een model
dan verdwijnt het publieke karakter.

De reactie blijft
maar de bedoeling wordt uitgegumd.

En precies dát is het probleem.

In de publieke sector geldt:
je verzamelt geen data zonder doel.
Je communiceert niet zonder reden.
Je legt uit wat je doet, waarom je het doet, en hoe je wordt aangesproken.

Dat is doelbinding.

Maar in AI-training zoals Meta die nu uitvoert
bestaat doelbinding niet meer.
Alles wat openbaar is, wordt geaggregeerd
gedescontextualiseerd
herverpakt
gerecycled

En dan gebeurt er iets vreemds:
– Een bezorgde ouder die reageert op schoolvervoer
wordt een datapunt voor taal over onvrede
– Een kritische inwoner die vraagt naar opvangbeleid
wordt een patroon voor ‘hoog sentiment’
– Een gemeente die uitlegt waarom regels zijn aangescherpt
wordt input voor automatisch gegenereerde juridische taal

Zonder bedoeling
zonder nuance
zonder toestemming

maar bestuurlijke positionering

Als je communicatie laat trainen door AI-systemen zonder toezicht
dan geef je méér weg dan zichtbaarheid.
Je geeft regie uit handen.
Je draagt bij aan een infrastructuur
die niet gebouwd is op publieke waarden
maar op schaalbaarheid.

En dus is de vraag niet alleen:
Mogen ze dit juridisch?

Maar:
Willen wij dit toestaan?

– Als publieke organisatie
– Als institutioneel geweten
– Als verantwoordelijke binnen het maatschappelijk contract

Zonder je stem te verliezen

Maar het is wél het begin

Vanaf 27 mei 2025 train je — als je niets doet — automatisch mee.
Je DM’s.
Je posts.
Je reacties.
Je gesprekken.

Daarom begint alles bij een eenvoudige, maar publieke handeling:
bezwaar maken.

Niet alleen als communicatieafdeling
maar als gemeente
als provincie
als instelling met een opdracht die groter is dan contentbeheer

En bij dat bezwaar hoort taal.
Niet juridisch, maar bestuurlijk:

“Wij spreken namens de samenleving
en niet ten behoeve van platformtraining.”

Niet alleen digitaal

Wat hier speelt, raakt de kern van publieke verantwoordelijkheid.
En dus hoort dit niet thuis in het postvakje van de communicatieadviseur alleen.
Het hoort op tafel bij:
– College
– Directie
– Raad
– Staten
– Kamer

Dit is niet een keuze over bereik
maar een keuze over grenzen.

Want als we dit laten passeren
zetten we onze digitale voordeur wagenwijd open
voor hergebruik waar we nooit voor getekend hebben.

Niet om te moraliseren
maar om te markeren

Publieke taal heeft kracht
maar alleen als ze ook publiek erkend wordt als iets wat bescherming verdient.

Daarom:
– Laat je keuze zien
– Onderbouw je positie
– Deel je afweging

Niet uit activisme
maar uit legitimiteit

Niet uit angst
maar uit rekenschap

Want als wij — als overheid — zwijgen
dan zegt dat óók iets.

En Meta luistert mee.

– Lees ook: Van waarheid naar waarheidsgevoel: hoe algoritmes onze werkelijkheid herschrijven
– En: Over hoe overheidscommunicatie bijdraagt aan schermtijd: en wat dat betekent
– Overheidsbreed standpunt: Generatieve AI en publieke waarden – Ministerie van BZK, april 2025
– Europese context: AI Act – Verordening (EU) 2024/865 van het Europees Parlement en de Raad
– Beleid in uitvoering: MIVD Jaarverslag 2024 – Digitale dreiging en strategische autonomie
– Analyse: Hugo Louter – Social media zijn niet sociaal, en geen publieke ruimte